Γράφει ο Σίμος Ανδρονίδης
H ταινία μικρού μήκους των Σωτήρη Τσίγκανου και Ιώνιαν Μπισάι που φέρει τον εύγλωττο τίτλο ‘NEROMANNA,’ αναφέρεται, ενίοτε και αφηγηματικά ‘φορτισμένα,’ στην περίπτωση του ‘Καλλίου,’ του «πετρόκτιστου χωριού της Φωκίδας», όπως τονίζει στο άρθρο της στην εφημερίδα ‘Η Καθημερινή,’ η Λίνα Γιάνναρου, με τους δύο δημιουργούς (εικαστικούς καλλιτέχνες) της ταινίας να πραγματοποιούν «υποβρύχια κινηματογράφηση, συνοδεύοντας τα πλάνα του βυθισμένου χωριού με τις αφηγήσεις των κατοίκων του», συναρθρώνοντας εμπρόθετα τις ακόμη και αποσπασματικές λήψεις από τον υπόγειο πλέον οικισμό, με την ανάδυση της ιστορικής μνήμης των κατοίκων.
Το χωριό ‘Κάλλιο’ καλύφθηκε ολοκληρωτικά «από τα νερά της τεχνητής λίμνης που δημιούργησε το φράγμα του Μόρνου, με σκοπό την υδροδότηση της πόλης της Αθήνας» στα 1981, χρονιά λειτουργίας της λίμνης (χρονιά της ‘Πασοκικής Αλλαγής’), αποτελώντας ενδεικτικό, ιστορικό υπόδειγμα του ευρύτερα εξελισσόμενου μετασχηματισμού της πόλης των Αθηνών, που εδώ λαμβάνει μορφή συγκέντρωσης των υδάτων με πρωταρχικό στόχο την υδροδότηση της πόλης που καθίσταται μητροπολιτικό κέντρο με συνεχώς αυξανόμενο πληθυσμό.
«Το Κάλλιο ήταν ένα χωριό πάρα πολύ ωραίο, με τα νερά του τα κρύα, με τας πηγάς του» λέει μια γερόντισσα στην ταινία. «Δεν το πιστεύαμε όταν μας είπαν ότι θα φύγουμε από κει. Πνιγήκαμε για να πιει ο κόσμος νερό, αλλά ποιος μας άκουσε;». Θυμούνται εκείνες τις ώρες, τις τελευταίες του χωριού.
«Όταν ήρθε το νερό μες στην αυλή, αναγκαστήκαμε να τα φορτώσουμε όλα και να φύγουμε. Ήμασταν εκεί που πνίγηκε η εκκλησία, μεταφέραμε τις εικόνες, πιανόταν η ψυχή σου. Μάζευα τα πράγματα από το σπίτι κι έκλαιγα λες κι είχα πεθαμένο. Βλέπαμε τα σπίτια μας να καλύπτονται από το νερό. Ξέρεις τι είναι να χάνεις τη σειρά σου, το σπίτι σου, τα πάντα όλα;» λένε οι χωριανοί. «Διαλυθήκαμε, ξεχωρίσαμε, δεν βλεπόμασταν πια».
Το ζήτημα του θανάτου και της ‘καταστροφής-αντίθεσης’ («πνιγήκαμε για να πιει ο κόσμος νερό»), ενσκήπτει εκ νέου, επιτελείται στο λόγο και στη γλώσσα της ‘γερόντισσας’ (έμφυλο υποκείμενο που ενέχει το θρήνο ‘για όλους’ αναφέροντας την ‘ομορφιά του χωριού’), ενώ παράλληλα αναπαρίσταται το νερό που υπό το σχήμα της λίμνης ‘καταπνίγει’ τις οικίες των κατοίκων και το ίδιο το χωριό, δίχως να λείπει η θρησκευτική-τελετουργική διάσταση.
H ‘NEROMANNA’ λειτουργεί (με λήψεις και απεικονίσεις δυστοπικές, ενός σημείου ανηφορικού), ως προς τα ζητήματα της μνήμης και του θανάτου, επι-τελείται ερασιτεχνικά και με όρους νοηματοδότησης ουσιωδών ζητημάτων, μεταβάλλοντας το περίβλημα: η ‘θυσία’ του χωριού ‘μας’ είναι η δική μας ‘ιστορία,’ ο πόνος και το μαρτύριο δίχως ανταμοιβή παρά μόνο στον ‘άλλο κόσμο’ (θρησκευτική σήμανση).
