Θάνατος με μαχαίρι. Αυτοκτονία ή έγκλημα;

Γράφει ο Γρηγόρης Λέων,
Ιατροδικαστής – Πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας

Τις τελευταίες ημέρες το σύνολο σχεδόν των ΜΜΕ προβάλλει το πρόσφατο μοιραίο περιστατικό του Βαγγέλη Γιακουμάκη. Μέσα από αυτές τις παρουσιάσεις αρκετοί μη ειδικοί εκφράζουν τις απόψεις τους, ανάμεσα σε άλλα, για το είδος του συγκεκριμένου θανάτου και το όργανο που χρησιμοποιήθηκε. Είναι λοιπόν ιδιαίτερα σημαντικό για την ορθή ενημέρωση του κοινού να κατατεθούν κάποιες επιστημονικά τεκμηριωμένες παρατηρήσεις. Καταρχάς πρέπει να τονιστεί ότι ο ειδικός επιστήμονας που καλείται από το νόμο να δώσει απαντήσεις σε αντίστοιχα περιστατικά είναι ο ιατροδικαστής. Επειδή στη συγκεκριμένη υπόθεση έγινε εξαρχής λόγος για πιθανό θάνατο με μαχαίρι, θα επιχειρήσουμε να καταγράψουμε κάποιες γενικές ιατροδικαστικές παρατηρήσεις για τα αντίστοιχα περιστατικά.

Σε κάθε υπόθεση η ιατροδικαστική διερεύνηση περιλαμβάνει την αυτοψία (του χώρου), τη νεκροψία και τη νεκροτομή (στο νεκροτομείο) και τις λοιπές εργαστηριακές εξετάσεις (τοξικολογικές, ιστολογικές, DNA κ.α). Το μαχαίρι θεωρείται ένα όργανο νύσσον και τέμνον. Κατά την αυτοψία, όταν έχουμε ένα θάνατο προκληθέντα από μαχαίρι, συχνά ανευρίσκεται στο χώρο αρκετή ποσότητα αίματος. Στις αυτοκτονίες το μαχαίρι συνήθως ανευρίσκεται πλησίον του θύματος. Αντίθετα, σε περίπτωση εγκληματικής ενέργειας το μαχαίρι μπορεί και να μην βρεθεί στο χώρο του εγκλήματος. Επίσης, σε εγκληματικές ενέργειες είναι δυνατόν το μαχαίρι να ανευρεθεί πλησίον αλλά να έχει πλυθεί. Εάν πρόκειται για εγκληματική ενέργεια, αυτή συνήθως προϋποθέτει κοντινή απόσταση επαφής μεταξύ του θύματος και του θύτη, οπότε μία ενδελεχής εξέταση των ενδυμάτων και του σώματος του θύματος πιθανά να μας δώσει σημαντικά στοιχεία.

Κατά τη διαδικασία της νεκροψίας – νεκροτομής γίνεται, μεταξύ άλλων, αξιολόγηση του σχήματος και των χαρακτήρων των χείλεων του τραύματος, του αριθμού και της θέσης τους, καθορισμός της κατεύθυνσης τους και αναγνώριση του οργάνου. Ειδικά ως προς τον αριθμό και την θέση των τραυμάτων, υπέρ της αυτοκτονίας συνηγορεί η ανεύρεση πολλών τραυμάτων σε θέσεις που εξυπηρετούν μία τέτοια πρόθεση. Στις περιπτώσεις αυτές συνήθως παρατηρούνται πολλαπλές επιπόλαιες τομές, καθώς και μία μεγαλύτερη που έχει γίνει σε κάποια καίρια για τη ζωή του σώματος και που έχει επιφέρει τελικώς και το θάνατο.

Τα πολλαπλά μικρά τραύματα με φορά και κατεύθυνση σχεδόν παράλληλη μεταξύ τους και ποικίλου βάθους καλούνται ως «τραύματα δισταγμού». Τα τραύματα με μαχαίρι στους καρπούς συνήθως δεν αρκούν να προκαλέσουν το θάνατο, αφού δεν τέμνονται οι αρτηρίες της περιοχής και η τομή αφορά σχεδόν πάντα το δέρμα και τα μαλακά μόρια. Σε περιστατικά ανθρωποκτονίας μελετώνται ενδελεχώς οι άμεσες θανατηφόρες πλήξεις και τα «τραύματα άμυνας», καθώς συνήθως το θύμα προσπαθεί με τα χέρια του να ακινητοποιήσει τα χέρια του δράστη ή να αποτρέψει την επίθεση.

Σε κάθε περιστατικό που ανευρίσκεται ένα μαχαίρι και αυτό ενοχοποιείται για την πρόκληση θανατηφόρων κακώσεων, επιβάλλεται η εξέτασή του με τη μεθοδολογία DNA. Η συγκεκριμένη εξέταση μπορεί και να συνδέσει το όργανο με το θύμα αλλά και να αποκαλύψει την ταυτότητα του πιθανού δράστη (σε περίπτωση εγκληματικής ενέργειας). Επίσης, οι ιστολογικές και οι τοξικολογικές εξετάσεις δύναται να μας αποκαλύψουν σημαντικές πληροφορίες, όπως το εάν μία κάκωση ήταν προθανάτια ή μεταθανάτια καθώς και αν ένα θύμα ήταν υπό την επίδραση τοξικών ουσιών.

Όλα τα ανωτέρω είναι κάποιες γενικές επιστημονικές παρατηρήσεις που έχουν ως αποκλειστικό στόχο να διαφωτίσουν το κοινό που αυτές τις μέρες «βομβαρδίζεται» με πληροφορίες συνήθως από μη ειδικούς. Κλείνοντας, είναι καθήκον να τονίσουμε ότι για το κάθε περιστατικό οι μόνοι ειδικοί που μπορούν να δώσουν αξιόπιστες απαντήσεις είναι οι ιατροδικαστές που, ανά περίπτωση, καλούνται από το νόμο να το πράξουν. Αυτούς θα πρέπει όλοι να αναμένουμε μέχρι να ολοκληρώσουν την πλήρη ιατροδικαστική διερεύνηση έτσι ώστε να έχουμε αξιόπιστες απαντήσεις και για το συγκεκριμένο περιστατικό.