Από το Σύλλογο Γεωπόνων Πρέβεζας
Ιδιαίτερα μεγάλες είναι φέτος οι ζημιές στην καλλιέργεια της τομάτας στην Πρέβεζα από την Tuta absoluta, το γνωστό πλέον εδώ και αρκετά χρόνια έντομο που προσβάλλει την τομάτα (κυρίως), αλλά και τις καλλιέργειες μελιτζάνας και πατάτας. Η Tuta absoluta πρωτοεμφανίστηκε στη χώρα μας το 2009, με πρώτη περιοχή αναφοράς την Κρήτη και μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα εξαπλώθηκε σε όλη σχεδόν την Ελλάδα, όπου καλλιεργούνται τομάτες. Στην περιοχή της Πρέβεζας έκανε την εμφάνισή της το καλοκαίρι του 2009 και από τότε έχει γίνει μόνιμος “πονοκέφαλος” των παραγωγών προκαλώντας άλλοτε μεγαλύτερες και άλοτε μικρότερες ζημιές, ανάλογα με τη χρονιά και τις κλιματολογικές συνθήκες.
Το έντομο και τα συμπτώματα: Η Tuta absoluta είναι ένα μικρολεπιδόπτερο (μικρή πεταλούδα) χρώματος καφέ-σταχτί, ιθαγενές της Λατινικής Αμερικής. Προσβάλλει την καλλιέργεια της τομάτας, μελιτζάνας και πατάτας (σπανιότερα και το φασόλι) καθώς και πολλά αυτοφυή σολανώδη όπως τον στίφνο (Solanum nigrum) τον γιατράκο (Nicotiana glauca) και τον τάτουλα (Datura stramonium). Το θηλυκό γεννά τα αυγά του στα φύλλα του φυτού και η μικρή κάμπια (προνύμφη, εικ. 2) σκάβει στοές στο φύλλο που στα αρχικά στάδια έχουν χαρακτηριστικό ελικοειδές σχήμα.
Στα αρχικά στάδια προσβολής οι στοές μοιάζουν με τις ελικοειδείς στοές ενός άλλου φυλλορύκτη της τομάτας, της Λιριόμυζας (Liriomyza bryoniae) και πιθανόν να υπάρξει σύγχυση. Χαρακτηριστικό όμως της Tuta με το οποίο μπορούμε να την διακρίνουμε είναι τα σφαιροειδή αποχωρήματα το εντόμου που είναι ορατά στην άκρη ή έξω από τις στοές. Χαρακτηριστική είναι επίσης και η προνύμφη της (εάν και εφόσον μπορούμε να την εντοπίσουμε μέσα στις στοές) η οποία είναι χρώματος λευκοκίτρινου με χαρακτηριστικό σκουρόχρωμα στίγμα στον προθώρακα.
Καθώς η προσβολή προχωράει οι στοές γίνονται μεγαλύτερες και επεκτείνονται σε ολόκληρο σχεδόν το φύλλο με τη μορφή “θαλάμων” οπότε στο στάδιο αυτό πλέον είναι εύκολη η διάκριση από τις στοές της Λιριόμυζας. Η κάμπια προσβάλλει επίσης τους βλαστούς καθώς και τους πράσινους καρπούς της τομάτας στους οποίους ανοίγει χαρακτηριστικές οπές. Στην είσοδο των οπών αυτών είναι και πάλι ορατά τα αποχωρήματα του εντόμου.
Η Tuta absoluta είναι ένα ιδιαίτερα επιζήμιο έντομο. Σε περίπτωση έντονης προσβολής το σύνολο σχεδόν της φυλλικής επιφάνειας του φυτού μπορεί να ξεραθεί και η καλλιέργεια να καταστραφεί μέσα σε λίγες μόνο ημέρες. Οι προσβεβλημένοι καρποί εξάλλου δεν είναι εμπορεύσιμοι και οι παραγωγοί πρέπει να τους απομακρύνουν και να τους καταστρέφουν επιμελώς.
Τρόποι αντιμετώπισης – πρόληψη – καταπολέμηση: Η καταπολέμηση της Tuta με χημικά εντομοκτόνα σκευάσματα χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και καλό σχεδιασμό, γιατί το έντομο έχει δείξει ανθεκτικότητα σε πολλά από αυτά. Στην Πρέβεζα υπάρχουν αρκετές ενδείξεις για την ανάπτυξη ανθεκτικότητας του εντόμου σε εντομοκτόνα ενώ στην Κρήτη υπάρχουν αποδείξεις, τουλάχιστον για την ομάδα των διαμιδίων (flubendiamide, chlorantraniliprole).
Μεγάλη σημασία για ένα αποτελεσματικό σχέδιο αντιμετώπισης έχουν τόσο τα προληπτικά μέτρα όσο και η καταπολέμηση με εναλλακτικούς τρόπους (εξαπόλυση φυσικών εχθρών, βιολογικά σκευάσματα, παγίδες).
Οι βασικές αρχές για την αντιμετώπιση του εχθρού είναι:
– Καθαρή αρχή:
• Καταστροφή των υπολειμμάτων της καλλιέργειας και των ζιζανίων
• Απεντόμωση του θερμοκηπίου με προσοχή σε πόρτες και παράθυρα
• (Ηλιο)απολύμανση του εδάφους ή αγρανάπαυση για 5-6 εβδομάδες
• Φύτευση καθαρών φυταρίων (χωρίς ακμαία, προνύμφες και αυγά!)
– Εντομοστεγανότητα:
• Δίχτυα σε όλα τα παράθυρα (προσοχή στον αερισμό!)
• Προθάλαμος με διπλή πόρτα
• Κλείσιμο σε σκισίματα και τρύπες
– Φυσικός έλεγχος:
• 2-3 παγίδες νερού φερομόνης ή και φωτός ανά στρέμμα
• Αφαίρεση και καταστροφή προσβολών και ζιζανίων
– Βιολογικός έλεγχος με Macrolophus και Nesiodiocoris:
• Εξαπόλυση με εμπορικά σκευάσματα ή και από αυτοφυή φυτά. Τρέφονται με αυγά και προνύμφες κυρίως 1ου σταδίου Ελέγχουν πολύ καλά την Tuta – μέχρι 100% προστασία καρπών
• Εξαπόλυση στο φυτώριο και παροχή τεχνητής τροφής
Ψεκασμοί:
• Προληπτικές εφαρμογές με Βάκιλλο Θουριγγίας
• Συνδυασμός εντομοκτόνων με λάδια
• Εφαρμογή μιας ομάδας εντομοκτόνων για 30 μέρες και αποφυγή της για τις επόμενες 60 μέρες.
