Η Επιστημονική Επιτροπή Διαχείρισης Λοιμώξεων υψηλής μεταδοτικότητας και νοσηρότητας του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, απαντά σε ερωτήματα που τίθενται καθημερινά από τους Πολίτες για την έγκαιρη και επιστημονική ενημέρωσή τους:
Πότε θα έρθει το τέλος της πανδημίας και πότε θα επανέλθει η ζωή μας στους φυσιολογικούς της ρυθμούς;
Οι στιγμές που ζούμε τις τελευταίες εβδομάδες είναι πρωτόγνωρες. Έχουμε ‘εμπλουτίσει’ το λεξιλόγιό μας με λέξεις και όρους που δεν χρησιμοποιήσουμε πολύ, όπως κοινωνική αποστασιοποίηση, αυτοπεριορισμός, απομόνωση, εγκλεισμός. Βλέπουμε στις τηλεοράσεις σκηνές με άδειους δρόμους και άδειες πλατείες σε πόλεις του κόσμου πολύβουες και γεμάτες κίνηση και ζωντάνια. Πρώτη για μια κρίσιμη ιστορική περίοδο στην οποία, η απάντηση της ανθρωπότητας ήταν παγκόσμια και χωρίς προηγούμενο. Είναι, λοιπόν, λογικό να απευθύνουμε το ερώτημα ‘πότε θα μπορέσουμε να πάρουμε τις ζωές μας πίσω;’ Βιαζόμαστε να ‘υποχωρήσει η πλημμυρίδα’ και να αποκατασταθεί η ‘ομαλότητα’.
Είναι σίγουρο ότι η παρούσα στρατηγική που μας διαφυλάσσει δεν μπορεί να διαρκέσει ‘επ’ άπειρον’. Οι επιπτώσεις στον κοινωνικό και τον οικονομικό ιστό θα ήταν καταστροφικές.
Αυτό που χρειάζονται όλες οι χώρες του κόσμου είναι ‘μια στρατηγική εξόδου’ από την κρίση.
Ωστόσο, ο νέος κορωνοϊός δεν πρόκειται να εξαφανιστεί έτσι απλά. Εάν αποσύρουμε πρώιμα τα δραστικά μέτρα που έχουν ληφθεί, ο αριθμός των κρουσμάτων του Covid-19 θα εκτοξευθεί. Η ‘στρατηγική εξόδου’ δεν αφορά μόνο μια χώρα. Πρόκειται για μια μαζική επιστημονική και κοινωνική πρόκληση.
Ποιοι τρόποι προτείνονται για μια κατά το δυνατόν ασφαλή έξοδο από την κρίση.
Ουσιαστικά, οι ειδήμονες αναγνωρίζουν τρεις τρόπους: τον εμβολιασμό του πληθυσμού, την ανάπτυξη ικανού βαθμού ανοσίας στο γενικό πληθυσμό καθώς και ορισμένες ‘μόνιμες’ αλλαγές στη συμπεριφορά μας και στην κοινωνία μας. Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν μα μειώσουν την ικανότητα του ιού να εξαπλώνεται.
Τι θα προσφέρουν τα εμβόλια;
Τα εμβόλια προσδίδουν στους ανθρώπους ανοσία, έτσι ώστε να μην κολλήσουν τον ιό όταν εκτεθούν σε άτομα που νοσούν. Υπολογίζεται ότι ένα εμβολιαστεί το 60% του πληθυσμού, ο ιός δεν θα προκαλεί επιδημικά κύματα. Και αυτή είναι κατά μία έννοια η ‘ανοσία της αγέλης’. Πράγματι, η έρευνα για την παρασκευή εμβολίων προχωρά ταχύτατα. Ωστόσο, δεν υπάρχουν εγγυήσεις επιτυχίας και θα απαιτηθεί να ισχύσει μια παγκόσμια εμβολιαστική καμπάνια. Το όριο που τίθεται είναι 12 έως 18 μήνες, αν και όλοι εργάζονται και ελπίζουν τα πρώτα εμβόλια να είναι διαθέσιμα νωρίτερα.
Πότε θα υπάρξει φυσική ανοσία στον πληθυσμό;
Είναι αδύνατο να υπάρξουν ασφαλείς προβλέψεις. Οι ειδικοί υπολογίζουν ότι χρειάζεται να περάσουν τουλάχιστον δύο χρόνια. Για το λόγο αυτό ήταν καταδικασμένες οι ‘επιλογές’ να αναπτυχθεί η φυσική ‘ανοσία της αγέλης’. Δηλαδή να νοσήσει ταυτόχρονα ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ώστε το ποσοστό των ατόμων που αναπτύσσουν αντισώματα κατά του Covid-19 να αυξηθεί. Το τίμημα μιας τέτοιας επιλογής αντανακλάται στο πλήθος των ασθενών που πλημμύρισαν τα νοσοκομεία και οδήγησαν στην υπερπληρότητα των κλινών στις μονάδες εντατικής θεραπείας.
Οι πιο συντηρητικές και συνετές στρατηγικές ‘των μέτρων περιορισμού και αποστασιοποίησης’ μειώνουν τον αριθμό των κρουσμάτων, ‘αδυνατίζουν’ το κύμα της μετάδοσης και επιτρέπουν στο βαθμό του δυνατού τη διαχείριση του αυξημένου αριθμού των νοσούντων που χρειάζονται νοσηλεία. Από τη άλλη η βιασύνη να ‘άρουμε τα μέτρα’ μπορεί να οδηγήσει σε δεύτερο ή και τρίτο κύμα μετάδοσης του ιού.
Συνεπώς, καθώς δεν είναι βέβαιο ακριβώς πότε πρέπει αρχίσουν να αποκλιμακώνονται οι περιορισμοί, είναι λογικό ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί μόνο όταν ένα πολύ μικρό τμήμα του πληθυσμού της χώρας μολυνθεί από τον Covid-19 στο λεγόμενο πρώτο κύμα. Σε αυτή την περίπτωση τα νέα κρούσματα θα μπορούσαν να ανιχνευθούν με τη γενίκευση των διαγνωστικών τεστ όσο το δυνατό νωρίτερα, ώστε να ‘μονωθούν’ και να ‘γίνει η ιχνηλάτηση των επαφών τους, ώστε να περιοριστεί η διασπορά του ιού.
Ποιες είναι οι ‘μόνιμες αλλαγές’ στην καθημερινότητά μας που μπορούν να συμβάλλουν στην έξοδο από την κρίση;
Οι αλλαγές αυτές αποσκοπούν στο να κρατηθεί ο ρυθμός μετάδοσης της νόσου χαμηλά. Αυτό σημαίνει ότι ορισμένα από τα μέτρα πρέπει να παραμείνουν. Η διενέργεια σε μεγάλη κλίμακα ελέγχων στο γενικό πληθυσμό για την έγκαιρη ανίχνευση των κρουσμάτων και η μόνωσή τους έχει κεντρική θέση για την αποφυγή κορύφωσης της επιδημίας. Ιδιαίτερα χρήσιμη θα είναι επίσης η αξιολόγηση του επιπέδου της ανοσίας του γενικού πληθυσμού που μπορεί να ελεγχθεί με τον προσδιορισμό αντισωμάτων έναντι του κορωνοϊού με μεθόδους που μπορούν να εφαρμοστούν εύκολα και σε μεγάλους πληθυσμούς.
Σημαντική βοήθεια θα μας δώσει η ανακάλυψη αποτελεσματικών θεραπειών κατά του Covid-19. Αυτές είναι σημαντικό να δίνονται νωρίς με την έναρξη των συμπτωμάτων και θα βοηθήσουν στον έλεγχο της μολυσματικότητας των ατόμων αυτών. Επίσης, αναμένονται θεραπευτικά πρωτόκολλα που θα μειώσουν τις επιπλοκές της νόσου, την ανάγκη εισαγωγής στις ΜΕΘ καθώς και τους θανάτους. Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται να αυξηθεί ο αριθμός των κλινών στα νοσοκομεία, ο αριθμός των κλινών των ΜΕΘ, να διασφαλιστεί ο κατάλληλος εξοπλισμός και να αυξηθεί ο αριθμός των ‘ δικών μας ανθρώπων’ που υπηρετούν το συνάνθρωπό τους μέσα από το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.
Η επιστημονική κοινότητα είναι σίγουρο ότι θα βρει τη λύση και για αυτή την πανδημία. Δικό μας καθήκον είναι να είμαστε υπομονετικοί, ψύχραιμοι και συνετοί. Τι κάνουμε; #μένουμεσπίτι και ‘μένουμε υγιείς’.
Χαράλαμπος Μηλιώνης, Καθηγητής Παθολογίας
Κωνσταντίνος Κωστίκας, Αν. Καθηγητής Πνευμονολογίας
