Η περίοδος συγκομιδής της ελιάς έχει ουσιαστικά τελειώσει και ένα από τα ζητήματα που μπαίνουν αυτή την περίοδο στους ελαιοπαραγωγούς είναι η σωστή διαχείριση του ελαιώνα τους κατά τη χειμερινή περίοδο, δηλαδή περίπου από τα μέσα Ιανουαρίου μέχρι Απρίλιο-Μάιο που ανεβαίνουν οι θερμοκρασίες. Ειδικότερα η σωστή διαχείριση των ζιζανίων κατά την περίοδο αυτή, παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της παραγωγικότητας και της καλής κατάστασης του ελαιώνα.
Μία κακή πρακτική που θα πρέπει να αποφεύγεται είναι η μηχανική κατεργασία του εδάφους (όργωμα, φρεζάρισμα) κατά την περίοδο αυτή. Με την κατεργασία του εδάφους:
• τραυματίζεται το επιφανειακό ριζικό σύστημα των ελαιοδέντρων
• καταστρέφεται η φυσική δομή του εδάφους με δημιουργία «κρούστας» επιφανειακά και συμπίεσης του εδάφους βαθύτερα με αποτέλεσμα να μειώνεται μακροπρόθεσμα η απορρόφηση νερού και θρεπτικών συστατικών.
• απογυμνώνεται το έδαφος από τα ζιζάνια και γίνεται ευάλωτο στη διάβρωση
• δυσχεραίνεται η πρόσβαση στο χωράφι γιατί μετά από έντονη βροχόπτωση το έδαφος λασπώνει και «βουλιάζει».
Αντίθετα η διατήρηση του ζιζανιοτάπητα στον ελαιώνα κατά τη χειμερινή περίοδο, έχει πολλαπλά οφέλη για την καλλιέργεια, όπως:
• Τα ζιζάνια συγκρατούν το νερό της βροχής και αποφεύγονται φαινόμενα διάβρωσης και «ξεπλύματος» του εδάφους. Ιδιαίτερη σημασία έχει αυτό σε χωράφια με εδαφική κλίση, όπου με λάθος χειρισμούς η διάβρωση μπορεί μέσα σε λίγα χρόνια να απογυμνώσει εντελώς το έδαφος και να μετατρέψει τον ελαιώνα σε «κρανίου τόπο».
• Διευκολύνεται η πρόσβαση στον ελαιώνα αφού ακόμα και μετά από έντονη βροχόπτωση το έδαφος είναι προσβάσιμο για ανθρώπους και μηχανήματα.
• Τα ζιζάνια αποτελούν καταφύγιο πολλών ωφέλιμων ειδών εντόμων και ακάρεων τα οποία με την παρουσία τους βοηθούν στη μείωση των πληθυσμών πολλών και σοβαρών εχθρών της ελιάς και στην επίτευξη φυσικής ισορροπίας.
• Τα ζιζάνια με την παρουσία τους ολόκληρο το χειμώνα δεσμεύουν μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα και αζώτου από την ατμόσφαιρα. Αυτό συνεπάγεται διπλό όφελος: Πρώτον περιβαλλοντικό, αφού συμβάλει στη μείωση των «αερίων του θερμοκηπίου» στην ατμόσφαιρα. Δεύτερον, άμεσο όφελος για την καλλιέργεια και τον παραγωγό, αφού αυτές οι ποσότητες με τους κατάλληλους χειρισμούς μπορούν να αποδοθούν στην καλλιέργεια με τη μορφή οργανικής ουσίας.
Να σημειωθεί ότι κατά την περίοδο αυτή, επειδή υπάρχει επάρκεια νερού, τα ζιζάνια δεν δρουν ανταγωνιστικά με την καλλιέργεια ως προς την απορρόφηση νερού και θρεπτικών συστατικών.
Μία επίσης κακή πρακτική κατά την περίοδο αυτή είναι η καταστροφή των ζιζανίων με την εφαρμογή ζιζανιοκτόνου. Με την πρακτική αυτή (και μάλιστα όταν είναι επαναλαμβανόμενη) αυτό που συμβαίνει συνήθως είναι η διατάραξη της φυσικής ισορροπίας της χλωρίδας και η επικράτηση των πιο ανθεκτικών ειδών ζιζανίων που κατά κανόνα είναι και τα επιβλαβέστερα.
Μόλις οι θερμοκρασίες αρχίσουν να ανεβαίνουν και γίνεται πλέον έντονος ο ανταγωνισμός των ζιζανίων με την καλλιέργεια για πρόσληψη νερού, δηλαδή περί τα τέλη Απρίλη με αρχές Μάη, η σωστή πρακτική είναι να γίνει καταστροφή των ζιζανίων με χορτοκοπή και παραμονή των υπολλειμμάτων στο έδαφος. Η χορτοκοπή θα πρέπει να γίνεται με καταστροφέα βαρέως τύπου, ώστε να επιτυγχάνεται ο θρυμματισμός των υπολλειμάτων μαζί με τα λεπτότερα κλαδιά που έχουν απομείνει στο χωράφι από τα κλαδέματα. Τοπικά, σε δύσκολα σημεία, μπορεί να χρησιμοποιείται και θαμνοκοπτικό.
Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνονται τα εξής:
• Λόγω της εδαφοκάλυψης του ελαιώνα κατά την καλοκαιρινή περίοδο, μειώνεται η εξάτμιση και οι απώλειες νερού.
• Τα υπολείμματα που παραμένουν στο έδαφος το εμπλουτίζουν με οργανική ουσία και μακροπρόθεσμα συμβάλλουν στην αειφορία του ελαιώνα και την μείωση των αναγκών του σε λιπάσματα.
Ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και την ανάπτυξη των ζιζανίων, η χορτοκοπή μπορεί να χρειαστεί να επαναληφθεί άλλη μία φορά μέσα στο καλοκαίρι, ενώ θα πρέπει να γίνει οπωσδήποτε μία ακόμη χορτοκοπή αμέσως πριν από τη συγκομιδή προκειμένου να διευκολυνθεί το άπλωμα των διχτυών και οι λοιπές εργασίες συγκομιδής.
Έτσι, με 2-3 χορτοκοπές ετήσια, ο ελαιοκαλλιεργητής επιτυγχάνει μία αποτελεσματική διαχείριση των ζιζανίων στο κτήμα του, αλλά (κυρίως) τη διατήρηση της παραγωγικότητας και της αειφορίας του ελαιώνα του.
