Του Χαράλαμπου Γαλιάνδρα – Αρτινού
Κεραμικά ψωμιά, η πορεία του κόσμου και «Φαντάσματα» στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών
“Η αρχή του σύμπαντος είναι το ψωμί” ΔΙΑΓΟΡΑΣ
Σιτάρι, καλαμπόκι, κριθάρι, σίκαλη, όργωμα και σπορά, χρυσοποίκιλτα στάχια και καρποί, θερισμός, αλώνισμα, άλεσμα, αλεύρι αφράτο, ζυμωμένο στη σκάφη ή στο μηχανικό κύλινδρο, με προζύμη, άζυμο ή επτάζυμο, καλοψημένο και τραγανιστό στη στάχτη και τη γάστρα, σε φούρνο πλυνθόκτιστο, μαντεμένιο ή στα μικροκύματα, φραντζόλα, καρβέλι, κουλούρα, κουλούρι, πρόσφορο, σουσαμένιο, σταφιδένιο και… παντεσπάνι, σε φόρμα ή χριστουγεννο-λαμπριάτικα σχήματα, κουλουράκια και γλυκίσματα, άσπρο, κίτρινο ή μαύρο, χωριάτικο, πολύσπορο, ολικής αλέσεως ή πολυτελείας, φυλαγμένο στο… φανάρι ή στην ψωμιέρα, στο μαντήλι ή στο ψυγείο δεν λείπει ποτέ από το τραπέζι μας.
Στο ευλογημένο ψωμί, τον άρτον τον επιούσιο, το σημερινό μας σημείωμα με αφορμή την ομότιτλη έκθεση του διακεκριμένου Γιαννιώτη (Ελληνικό) γλύπτη, καθηγητή της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) κ. Θόδωρου Παπαγιάννη στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών, την οποία μπορείτε να επισκεφθείτε έως τις 22 Σεπτεμβρίου.
Ύμνος στο ψωμί, που εξέθρεψε και θρέφτει δισεκατομμύρια ανθρώπων, τα έργα του διεθνούς καλλιτέχνη. Στο ευλογημένο ψωμί, απαραίτητο συνοδό σε κάθε κολατσιό, γεύμα, δείπνο, προσφάι, δίπλα στο πιρούνι και το χλιάρι, «σφαγμένο» από μαχαίρι, τεμαχισμένο από χέρια ροζιασμένα ή κομμένο στα δύο στο γόνατο πορεύεται ομού μετά του ανθρώπου εδώ και 9.000 χρόνια.
Διαχρονικός ο συμβολισμός του: βαθύτατα κοινωνικός, οικονομικός, θεολογικός αφού είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το σώμα του Χριστού, όπως ο οίνος με το αίμα Του. Έχει άμεση σχέση με την επιβίωση του ανθρώπου. Για την εξασφάλισή του έχουν δοθεί μάχες και πόλεμοι, ενώ η έλλειψή του έχει προκαλέσει λιμούς, ασθένειες, θανάτους.Καθημερινά το αναζητούν δισεκατομμύρια άνθρωποι σε κάθε γωνιά του πλανήτη μας. Άλλοι το βρίσκουν εύκολα σε κάθε μορφή, χρώμα και γεύση.
Το απολαμβάνουν ή και το πετάνε χορτάτοι στα σκουπίδια ή και το αποφεύγουν προτιμώντας το… παντεσπάνι ή υποβάλλοντας σε δίαιτα τα καλοθρεμμένα σαρκία τους. Και όλα αυτά την ίδια στιγμή που εκατομμύρια συνανθρώπων μας λιμοκτονούν, το βρίσκουν σπάνια και το καταβροχθίζουν αχόρταγα μέχρι του παραμικρού ψιχίου του ή και μάταια το αναζητούν κάτω από τα αδιάφορα βλέμματα του πλούσιου, «πολιτισμένου» κόσμου.
Και «… άντε μετά απ’ όλα αυτά να πιστέψεις τους πεινασμένους και πως ν΄αντιμετωπίσεις τα πεινασμένα μάτια τους;», αναρωτιέται βαθύτατα προβληματισμένος ο δημιουργός της έκθεσης Θ. Παπαγιάννης. Η πολύτιμη, ανεκτίμητη προσφορά του ψωμιού στην ανθρωπότητα, αλλά, κυρίως, η έλλειψή του καταμαρτυρείται στην παρούσα έκθεση, από τα όσα έχουν γράψει και πει κατά καιρούς ο Χάμσουντ, ο Γκάντι, κ.ά. και το αποδεικνύουν οι κάτοικοι τριτοκοσμικών χωρών, εκεί όπου λένε το ψωμί ψωμάκι χωρίς να το βρίσκουν, εγκαταλειμμένοι και ξεχασμένοι από τους κραταιούς και πλουσίους απανταχού της γης, οι οποίοι αφού καταλήστεψαν το φυσικό τους πλούτο τώρα σφυρίζουν αδιάφορα.
Η ιστορία του ψωμιού είναι παράλληλα και η ιστορία της πορείας του κόσμου δια μέσου των αιώνων. Πορεία η οποία και αυτή παρουσιάζεται στην έκθεση με τη μορφή εκατοντάδων πήλινων και ξύλινων ανθρώπινων ομοιωμάτων, κυρίαρχων και ταπεινών, ιερέων, φυλών και χρωμάτων που πορεύτηκαν μαζί με τον άρτον στο διάβα χιλιάδων χρόνων.
Από κοντά στις δύο περιγραφόμενες ενότητες της έκθεσης και σε αγαστή αρμονία μαζί τους τα διάσημα «Φαντάσματα» του διακεκριμένου γλύπτη, φιλοτεχνημένα από τα αποκαϊδια του Πολυτεχνείου για να μας θυμίζουν τη βαρβαρότητα, αλλά και πως δι’ αυτών πηγάζει η αναγέννηση, η ζωή. Η ζωή που μας προσφέρει ο καθαγιασμένος άρτος, μαζί με την πνευματική ανάταση που κυοφορεί η συγκεκριμένη τρίπτυχη έκθεση του κ. Παπαγιάννη.
