Γράφει η Νεφέλη Πόπη Ζάνη
Σχεδόν όλοι γνωρίζουν το φαινόμενο placebo. Τον όρο έφερε για πρώτη φορά επίσημα στην ιατρική ο Henry K. Beecher,το 1955.Placebo είναι η βελτίωση των συμπτωμάτων ενός ασθενούς από μια οποιαδήποτε εικονική θεραπευτική προσέγγιση, μόνο και μόνο επειδή το άτομο αναμένει ή πιστεύει ότι αυτή έχει το θεμιτό αποτέλεσμα στο πρόβλημά του.
Τι γίνεται όμως με το nocebo; Το φαινόμενο nocebo είναι το φαινόμενο εκείνο που τα συμπτώματα μιας πάθησης χειροτερεύουν αδικαιολόγητα όταν ο ασθενής είναι δύσπιστος σε μια θεραπεία.
Σύμφωνα με τον ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή Θοδωρή Π. Δασκαλόπουλο,΄”το φαινόμενο nocebo είναι ακριβώς το ίδιο με το φαινόμενο placebo μόνο που λειτουργεί αντίστροφα.Όσο το placebo δημιουργεί την πίστη πως θα ωφελήσει, άλλο τόσο το nocebo δημιουργεί την πεποίθηση πως θα βλάψει.” Και συνεχίζει ο κ. Δασκαλόπουλος δίνοντας ένα παράδειγμα: “Η μαύρη μαγεία, το κακό μάτι, καταστάσεις όπου κανείς υποθέτει ότι αισθάνεται άσχημα επειδή κάποιος του έχει κάνει κάτι. Αυτή είναι μια τυπική, καθημερινή νεοελληνική εκδήλωση του nocebo. Δεν το συναντάμε δηλαδή μόνο στην ιατρική. Απλά τι συμβαίνει; Μας σκοτώνει αυτό που πιστεύουμε».
Στο φαινόμενο nocebo πιο επιρρεπείς είναι οι αγχώδεις τύποι, όπου από το άγχος τους πως μπορεί να συμβεί το χειρότερο σε κάποιες καταστάσεις της ζωής τους, συμβαίνει. Και τότε το αποδίσουν είτε στην επίδραση του φαρμάκου που έδωσε ο γιατρός ή οπουδήποτε.
Το φαινόμενο nocebo αλλά και το placebo αποδεικνύουν ότι όλοι έχουμε τη δυνατότητα να κινητοποιούμε δυνάμεις είτε για το καλό είτε για το κακό. Τα δυο αυτά φαινόμενα λειτουργούν στον εγκέφαλο ως εξής: Στο φαινόμενο placebo παίζει ρόλο το σύστημα των ενδορφινών, των ενδογενών οπιούχων, που εκκρίνονται στον εγκέφαλο. Είναι ένα σύστημα που εκκρίνει καναβινοειδή ακριβώς ίδια μ΄ αυτά που έχει η μαριχουάνα, που σημαίνει ότι όταν έχουμε έντονη άσκηση, οργασμό, θρησκευτική έκσταση, ή βαθιά πίστη σε κάτι, το απολαμβάνουμε στον εγκέφαλο, αφού εκκρίνονται αυτές οι ουσίες. Αντίθετα στο φαινόμενο nocebo ενεργοποιείται ένας νευροδιαβιβαστής, η χολοκυστεϊνη, η οποία προάγει την αίσθηση του πόνου και γενικότερα μιας δυσφορίας.
Το να προστατευθεί κάποιος από το nocebo σύμφωνα με τον κ. Δασκαλόπουλο, “Είναι πολύ δύσκολο να αποφύγει κανείς τις παγίδες του πολιτισμού. Δεν θα μπορούσα εύκολα να πω τρόπους για να αποφύγει κανείς το nocebo, είναι μια ολόκληρη στάση ζωής. Να μην επιτρέπεις να περνάει μέσα σου το οτιδήποτε άκριτα. Στην ουσία όσο περισσότερο διαβασμένος είναι κανείς και ψαγμένος σε πολλούς νοητικούς χώρους, τόσο πιο δύσκολο είναι να περάσει μέσα του κάτι το οποίο θα τον βλάψει.
Αντίθετα, ένας που είναι σχεδόν πρώτη ύλη, αδιάβαστος, μπορεί πιο εύκολα να τρομάξει από καταστάσεις που θα του φέρουν στην πραγματικότητα και μια αντίδραση καταστροφική, ένα φαινόμενο nocebo. Η γνώση είναι δύναμη. Η πολύπλευρη και βαθιά γνώση σε πολλά θέματα υπερασπίζει τον άνθρωπο απέναντι στον πολιτισμό. Αλλά ποτέ δεν θα είναι κανείς τόσο ισχυρός ώστε να μην επιτρέψει σε τίποτα να τον βλάψει. Πάντα το φαινόμενο nocebo θα ασκεί την επιρροή του όσο υπάρχει η έννοια του πολιτισμού. Γιατί πολιτισμός σημαίνει ντρεσάρισμα, απαγορεύσεις, και κανόνες για να ζήσουμε ομαδικά».
Μερικές χρήσιμες συμβουλές κατά του NOCEBO
Μετριάστε το άγχος και δείτε πιο θετικά τη ζωή
Αν δεν καταφέρνετε να παλέψετε αποτελεσματικά αγχώδεις καταστάσεις και βλέπετε ότι τα πράγματα χειροτερεύουν απευθυνθείτε σ΄ έναν ειδικό. Με την κατάλληλη ψυχιατρική θεραπεία θα απαλλαχτείτε από τα συμπτώματα.
Αποφύγετε να διαβάζετε τις παρενέργειες και τις αντενδείξεις στα φάρμακα που χρησιμοποιείτε, εφόσον σας τα έχει χορηγήσει κάποιος ειδικός.
Ξεριζώστε αρνητικές πεποιθήσεις και ιδέες για να μην σας επηρεάζουν άνθρωποι και περιβάλλον χωρίς φιλτράρισμα. Αν δεν μπορείτε μόνοι γι΄ αυτό υπάρχουν οι κατάλληλες ψυχοθεραπείες.
Για εκτενέστερη ενημέρωση σχετικά με το φαινόμενο nocebo, στον σύνδεσμο που ακολουθεί:
https://psi-gr.tripod.com/nocebo.html
