Περπατώντας στα δρομάκια των Ιωαννίνων η αύρα της ιστορίας σου χτυπάει το πρόσωπο. Οι Γιαννιώτες είναι περήφανοι για το Κάστρο τους και την παλιά γειτονιά. Εκεί που ζούσαν κάποτε και οι Εβραίοι.
Από τους παλιότερους κατοίκους. Ρωμανιώτες, ελληνόφωνοι δηλαδή. Ώσπου ήρθε η 25η Μαρτίου του ’44.
«Και τους πήραν όλους: και τον κουφό το χαχάμη και τις γριὲς και τους γέρους και κείνους που θέλανε να δουλέψουνε το Σάββατο και τους άλλους όλους που δεν πιάνανε τη φωτιά και τα μικρά τα παιδιά τους με τα σπυριά και του Σαμπεθάι Καμπιλή τα παιδιά και το Σιέμο και τον ίδιον τον Σαμπεθάι Καμπιλή. Και χαθήκαν όλοι – τέσσερις χιλιάδες ψυχές (…) Μέσα σε λίγες ώρες η Κοινότητα των Εβραίων βούλιαξε ακέρια.
Με τη Συναγωγή της, τα μαγαζιά της, τους παράδες τους μαζωμένους πεντάρα-πεντάρα. Δεν έμεινε τίποτα. Η μικρή μας πόλη με πιασμένη την ανάσα άκουσε το σπαραγμό και το θρήνο που υψώθηκε απ᾿ τα οβραίικα» (όπως περιγράφει ο εξαίσιος Γιαννιώτης συγγραφέας Δημήτρης Χατζής).
Από το Άουσβιτς γύρισαν πίσω μόνο 163. Στη Συναγωγή υπάρχουν σήμερα οι πλάκες με τα ονόματα όσων χάθηκαν.
Ο Μωυσής Ελισάφ, ο γιατρός, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Ιωαννίνων μπορεί να σου πει τα δράματα με τα μικρά τους ονόματα. Και πριν δέκα μέρες κάποιοι έφτιαξαν σβάστικες στους τοίχους της Συναγωγής!
Κάτι δειλά ερπετά που σέρνονται τις νύχτες. Και που νομίζουν ότι μπορούν να πληγώσουν ξανά την ιστορία των Ιωαννίνων.
Πόσο γελασμένοι είναι… Απέναντι τους δεν βρίσκονται μόνο οι 50 που έχουν απομείνει από την εβραϊκή κοινότητα, απέναντι τους είναι δεκάδες χιλιάδες Γιαννιώτες και εκατομμύρια Έλληνες.
