Γράφει ο Νίκος Κατσαρός, π. πρόεδρος ΕΦΕΤ
Αναστάτωση και ανησυχία έχει προκληθεί στο καταναλωτικό κοινό από την αγορανομική διάταξη που κυκλοφόρησε αυτήν την εβδομάδα σύμφωνα με την οποία τρόφιμα περασμένης διαθεσιμότητας {δηλαδή ληγμένα} θα βρίσκονται στα καταστήματα τροφίμων σε ειδικά ράφια με την ένδειξη «τρόφιμα περασμένης διαθεσιμότητας» και θα πωλούνται σε χαμηλότερη τιμή.
Τα τρόφιμα αυτά είναι μακράς διαρκείας όπως ρύζι, μακαρόνια, κριθαράκι, ζυμαρικά, φασόλια, φακές, ρεβίθια, κάθε είδους κονσέρβες κλπ και όχι ευαλλοίωτα τρόφιμα όπως γάλα, γιαούρτι, κρέας. Τα ληγμένα αυτά τρόφιμα προορίζονται για τις οικονομικά αδύνατες τάξεις του πληθυσμού πρέπει όμως να γνωρίζουν ότι η κατανάλωση των τροφίμων αυτών εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία τους.
Τα ληγμένα τρόφιμα εάν η συσκευασία τους έχει διατρηθεί έστω και ελάχιστα μπορεί να προκληθούν αλλοιώσεις από μικρόβια και να προκαλέσουν στον καταναλωτή γαστρεντερικές διαταραχές, εμετούς κλπ αλλά και σοβαρότερες επιπτώσεις που θα φανούν αργότερα. Ακόμη εάν δεν έχουν διατηρηθεί σωστά π.χ. σε χώρους ζεστούς και υγρούς, μπορούν πέραν από την αλλοίωση των γευστικών χαρακτηριστικών να έχουν υποστεί και άλλες σοβαρότερες αλλοιώσεις με απροσδιόριστες επιπτώσεις στην υγεία των καταναλωτών.
Μέχρι σήμερα οι καταναλωτές γνώριζαν και παρατηρούσαν προσεκτικά την ημερομηνία λήξης και δεν αγόραζαν ούτε τρόφιμα που ήταν κοντά στην ημερομηνία λήξης, σήμερα όμως έρχεται η κυβέρνηση και ανεβάζει στα ράφια τα ήδη ληγμένα τρόφιμα. Είναι γνωστό ότι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί που είναι ήδη ασθενικοί έως ανύπαρκτοι δεν μπορούν να ανταποκριθούν επιπλέον και στον έλεγχο των ληγμένων τροφίμων.
Επιπλέον σύμφωνα με έρευνα της Eurostat το 75% των Ελλήνων καταναλωτών δεν εμπιστεύονται ότι τα τρόφιμα που καταναλώνουν είναι ασφαλή. Η αγορανομική αυτή διάταξη θα επιτείνει ακόμα περισσότερο την αγωνία τους. Ο ΕΦΕΤ με Δελτίο Τύπου που είχε εκδόσει στις 23/10/2012 βεβαίωνε ότι: οι ελεγκτικοί μηχανισμοί της χώρας δεν είναι δυνατόν να διασφαλίσουν την ασφάλεια και την ποιότητα των περασμένης διαθεσιμότητας τροφίμων δηλαδή των ληγμένων τροφίμων.
Σοβαρό όμως είναι και το γεγονός ότι εστιατόρια, ταβέρνες, καταστήματα έτοιμου και πρόχειρου φαγητού θα εκμεταλλευτούν την διάταξη αυτή και στον βωμό του κέρδους θα σερβίρουν τα ληγμένα προϊόντα στους πελάτες. Η αγορανομική διάταξη αναφέρει ότι τα τρόφιμα αυτά δεν προορίζονται για εστιατόρια και απαγορεύεται στους εστιάτορες κλπ να αγοράζουν την κατηγορία αυτή των τροφίμων, ποιος όμως θα μπορεί να ελέγξει κάτι τέτοιο. Έτσι κάποιοι ασυνείδητοι θα κερδοσκοπούν εις βάρος αυτών των εστιατορίων και των κέντρων μαζικής εστίασης που τηρούν την αγορανομική αυτή διάταξη.
Επιπλέον υπάρχει και ο κίνδυνος με αυτήν την διάταξη να γεμίσει η αγορά με τρόφιμα κακής ποιότητας. Τέλος θα υπάρχει κίνδυνος να δημιουργηθεί αθέμιτος ανταγωνισμός με τις επιχειρήσεις που θα διαθέτουν τα ληγμένα τρόφιμα. Στον καταναλωτή είναι γνωστές οι εικόνες απελπισμένων που αναζητούν ότι ληγμένα τρόφιμα στα σκουπίδια ή τις εικόνες επιδρομών από περιθωριακούς στις χωματερές για ληγμένες κονσέρβες και άλλα τρόφιμα. Όλα αυτά έρχεται να νομιμοποιήσει η κυβέρνηση ανεβάζοντας στα ράφια ληγμένα τρόφιμα χωρίς να μπορεί να εγγυηθεί και την ασφάλεια τους. Με αυτήν την ενέργεια η κυβέρνηση βάζει την σφραγίδα της στην υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των Ελλήνων στον καιρό του μνημονίου. Είναι λάθος ο διαχωρισμός των πολιτών σε δυο κατηγορίες: αυτούς που θα έχουν την οικονομική ευχέρεια και θα αγοράζουν τα υγιεινά, ποιοτικά καλά και ασφαλή τρόφιμα και εκείνους που δεν θα έχουν την οικονομική ευχέρεια και θα αγοράζουν τα ληγμένα, ποιοτικά υποβαθμισμένα και πιθανόν μη ασφαλή τρόφιμα.
Η Ε.Ε δεν έχει εκδώσει ποτέ Οδηγία όπου είναι υποχρεωτικό τα τρόφιμα περασμένης διαθεσιμότητας δηλ. τα ληγμένα να μπαίνουν στα ράφια των καταστημάτων για καμία χώρα-μέλος της ΕΕ. Στην χώρα μας είχε εκδοθεί μία αγορανομική διάταξη το 1989 για το θέμα αυτό, χωρίς ποτέ να ενεργοποιηθεί. Παράλληλα τα βιολογικά προϊόντα θα υποστούν μεγάλη υποβάθμιση και η ζήτηση τους θα περιορισθεί σημαντικά αφού κανείς πια δεν θα τα εμπιστεύεται. Ιδιαίτερα τα τρόφιμα ιδιωτικής ετικέτας θα υποστούν μεγάλη καθίζηση στις πωλήσεις παρά την πολύ σημαντική αύξηση των πωλήσεων που έχουν γνωρίσει τα τελευταία χρόνια. Μέχρι σήμερα πάντως κανένα πολυκατάστημα ή σούπερμαρκετ δεν προτίθεται να εφαρμόσει αυτήν την αγορανομική διάταξη και δικαιολογημένα αφού φοβούνται ότι ληγμένα προϊόντα στα ράφια τους θα δράσουν αρνητικά στα μάτια των καταναλωτών και και θα υποβαθμίσουν το καλό όνομα του καταστήματος τους.
Προτείνω να τροποποιηθεί η αγορανομική αυτή διάταξη και να μπαίνουν στα ειδικά ράφια των καταστημάτων τα τρόφιμα που πρόκειται να λήξουν στον επόμενο μήνα με ειδική καθορισμένη τιμή και όχι αυτά που έχουν ήδη λήξει. Όσον αφορά τα ληγμένα τρόφιμα αυτά κατόπιν ελέγχων μπορούν να διατεθούν για κοινωνικούς σκοπούς. Αυτό γίνεται στην Αγγλία αλλά και σε άλλες χώρες-μέλη της ΕΕ. Μάλιστα στην Αγγλία ακόμα και στα ευαλλοίωτα τρόφιμα π.χ. γάλα την ημέρα λήξεως προσφέρονται σε χαμηλότερη τιμή.
Η κυβέρνηση είχε μία σειρά από ευνοϊκότερες λύσεις πού και τους καταναλωτές με οικονομικές δυσχέρειες να ενισχύσει αλλά και την αγορά να προστατεύσει. Αντ’ αυτού επέλεξε αυτό που επισημαίνει το Δελτίο Τύπου του ΕΦΕΤ ότι: η συγκεκριμένη αγορανομική διάταξη θα μετατρέψει την χώρα μας σε χωματερή τροφίμων περασμένης διατηρησιμότητας και τους καταναλωτές σε πολίτες με τσαλακωμένη αξιοπρέπεια.
Η κύρια οφελειμένη από την αγορανομική αυτή διάταξη είναι η βιομηχανία τροφίμων που μέχρι τώρα τα ληγμένα τρόφιμα ή πήγαιναν για ζωοτροφές ή στις χωματερές κλπ. Τέλος η αγορανομική διάταξη καθιστά τον πωλητή υπεύθυνο για την ασφάλεια των ληγμένων τροφίμων, αυτό όμως είναι σχεδόν αδύνατο να γίνει διότι το κόστος για τον έλεγχο της ασφάλειας αυτών των τροφίμων θα υπερέβαινε κατά πολύ την αξία τους.
