Σε συνεδρίαση της επιτροπής Κοινωνικών υποθέσεων, συμμετείχε ο βουλευτής Θεσπρωτίας κ. Χρήστος Κατσούρας. Θέμα της ημερήσιας διάταξης της επιτροπής υπήρξε η επεξεργασία και η εξέταση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης «Δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων και άλλες διατάξεις». Στην τοποθέτηση του ο κ. Κατσούρας τόνισε τα εξής:
«« ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΤΣΟΥΡΑΣ: Κύριε υπουργέ πριν ξεκινήσω για το νομοσχέδιο θα ήθελα να σταθώ σε αυτό που είπε ο κ. Λεβέντης, που είναι πολύ σημαντικό, γιατί ιδιαίτερα σε οικονομικά δύσκολες στιγμές η στροφή στην πρόληψη είναι αυτή που έχει το μεγαλύτερο λόγο όφελος προς κόστος και το έχουν κάνει και πιο προηγμένες κοινωνίες σε ανάλογες στιγμές ιστορικές στο παρελθόν. Τώρα για το νομοσχέδιο, πραγματικά θέλω να σταθώ όχι στο ότι το φέρατε μόνο αλλά στο τρόπο που το φέρατε. Τολμάτε να τεθούν στον δημόσιο διάλογο ζητήματα χωρίς προκαταλήψεις. Είναι πολύ σημαντικό, άσχετα με τις επιμέρους διαφωνίες που μπορεί να έχει κάποιος. Επί του πρακτέου δε, θα συνυπογράψω ότι είπε ο κ. Νασιώκας πριν. Θα πάω λίγο σε ένα άλλο ζήτημα το οποίο είναι πολύ σημαντικό για το νομοσχέδιο. Πέρα από πρακτικά ζητήματα, θα υποκύψω στον πειρασμό να σταθώ στην εικαζόμενη συναίνεση γιατί ανοίγει έναν ευρύτερο διάλογο για το τι είναι δημόσιο και τι ιδιωτικό σ’ αυτή τη χώρα αλλά αφορά όμως (όχι όπως ειπώθηκε πριν ότι δεν αφορά) ζητήματα ηθικής ή βιοηθικής, αφορά ζητήματα βιοϊατρικής, ζητήματα βιοηθικής και τελικά ζητήματα βιοπολιτικής.
Γιατί προσωπικές επιλογές επηρεάζουν κοινωνικές καταστάσεις. Υπάρχει ένας κίνδυνος να πούμε με ευκολία ένα ναι επειδή είναι γνωστό, νομίζω η πλειονότητα της κοινωνίας αν την ρωτήσεις σήμερα σε πρώτο χρόνο, χωρίς δεύτερη σκέψη, σε πειράζει να γίνεις δωρητής χωρίς να έχεις πει προηγουμένως ναι; Θα σου πει ναι. Η πλειονότητα της κοινωνίας σήμερα αν ρωτήσεις σε πειράζει μετά θάνατον να χρησιμοποιηθούν τα όργανα σου εάν δεν ήσουν πριν δότης; Σε πρώτο χρόνο θα σου πουν μια μεγάλη πλειοψηφία, ναι. Σε δεύτερο, αρχίζουν λίγο τα ερωτηματικά. Έκανα ένα απλό τεστ με αρκετούς γνωστούς μου, αν βρέθηκαν δύο που μου είπαν όχι. Σε δεύτερο επίπεδο πάμε λίγο στην ουσία του ζητήματος. Η κριτική είναι αν προσβάλλεται ή όχι η ελεύθερη βούληση ή αυτό που λέγεται ατομική αυτονομία. Αν προσβάλλεται η δυνατότητα του ατόμου να καθορίζει τον εαυτό του και το σώμα του. Βέβαια η έννοια της ατομικής αυτονομίας είναι σχετικά πρόσφατη στη φιλοσοφία, ήρθε μάλλον μετά τον Kant, oπου για αυτόν η αυτονομία ήταν θεμελιώδης για την ηθικότητα.
Μετά περάσαμε στο ότι η αυτονομία είναι θεμελιώδης για την ατομική δράση και μετά άρχισαν τα ερωτηματικά, αν μπορεί μια κοινωνία που πιστεύει κάτι, να το εφαρμόζει σε όσους δεν έχουν ξεκάθαρη άποψη, όχι με ποινές πλέον, αλλά με διάφορους άλλους έμμεσους τρόπους, όπως και εδώ. Δηλαδή, το ερώτημα είναι – γιατί είναι, ξανατονίζω, ζήτημα βιοηθικής – εάν προσβάλλονται οι αρχές της προσφοράς, της μη βλάβης, της αυτονομίας και της δικαιοσύνης με την εικαζόμενη συναίνεση.
Από την άλλη πλευρά, οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι μέχρι τώρα και οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το πρόσθετο πρωτόκολλο της σύμβασης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την βιοϊατρική σχετικά με τις μεταμοσχεύσεις ιστών και οργάνων και η ελληνική νομοθεσία έλεγε ότι η μη συναίνεση είναι ουσιαστικά άρνηση. Αυτή την αλλαγή πάμε να φέρουμε τώρα.
Τι στάση πρέπει να κρατήσουμε; Γιατί μπορεί να κατηγορηθούμε ότι το να χρησιμοποιείς το σώμα ως μέσο για την αλληλεγγύη κρατικού ή κοινωνικού σκοπού, δεν ξέρουμε εάν είναι θεμιτό ή όχι. Κάποιος φίλος μου είπε, κύριε Υπουργέ, ότι «μπορεί το ανθρώπινο σώμα να αποτελεί δημόσια περιουσία;». Είναι πραγματικά φιλοσοφικά τα ζητήματα και δεν ξέρω εάν ξεπερνιούνται με ένα «ναι» ή με ένα «όχι». Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η αρχή της αναλογικότητας. Ισχύει το γενικό συμφέρον ή το συμφέρον κάθε άτομου ξεχωριστά;
Για να ξεπεράσουμε όλα αυτά τα ζητήματα και να πάμε σε μια πρακτική απάντηση και επειδή νομίζω όλοι μας δεν μπορούμε να φανταστούμε μια εικόνα όπου ένας γιατρός θα πάει να λάβει όργανα προς μεταμόσχευση από κάποιον χωρίς τη συναίνεση, δεν ξέρω εάν θα πρέπει να σκεφθείτε να εισαγάγετε την έννοια της έγγραφης συγκατάθεσης των συγγενών με άλλο τρόπο. Με δεδομένο ότι ο νόμος θα ορίζει ότι όντως χωρίς την έγγραφη συναίνεση θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και με την ενημέρωση των γιατρών από το ανάποδο, δηλαδή, «Αυτό λέει ο νόμος. Εσείς συναινείτε ή όχι;». Νομίζω ότι βοηθάει τους γιατρούς στις μονάδες εντατικής θεραπείας να προσεγγίσουν πιο εύκολα τους συγγενείς των ατόμων.
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ: Αυτό θα γίνεται.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΤΣΟΥΡΑΣ: Κύριε Γιαννόπουλε, ακριβώς επειδή θα γίνεται, γιατί να μη το νομοθετήσουμε;
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ: Καλό είναι.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΤΣΟΥΡΑΣ: Φυσικά, κλείνοντας θέλω να πω ότι το έτος ενημέρωσης είναι πάρα πολύ σημαντικό. »»
