Image source: https://pixabay.com/photos/set-video-camera-film-camera-intake-3884399/
Από ό,τι φαίνεται, τα πράγματα αλλάζουν στην Ήπειρο—σιγά ή γρήγορα, ποιος να πει; Η περιοχή εμφανίζεται όλο και πιο συχνά στο ραντάρ της κινηματογραφικής και τηλεοπτικής σκηνής στην Ελλάδα. Μπορεί τα γυρίσματα να πλήθυναν μόνο τα τελευταία χρόνια, όμως το κύμα ενδιαφέροντος, ας πούμε, ίσως ξεκίνησε πιο διακριτικά. Μερικές παραγωγές – όχι λίγες πάντως – έβαλαν στο προσκήνιο τα τοπία και τον πολυπολιτισμισμό της Ηπείρου, καθώς και μικρές κοινωνίες που μέχρι πρόσφατα μάλλον περνούσαν κάπως απαρατήρητες.
Τώρα, η ΔΙΑΝΕΟΣΙΣ αναφέρει πως μια διεθνής παραγωγή ενδέχεται να προσθέσει έως 66 εκατομμύρια ευρώ στην τοπική οικονομία – αν και, μεταξύ μας, αυτά τα νούμερα κρατούν συχνά χαρακτήρα εκτίμησης παρά αυστηρής λογιστικής πραγματικότητας. Με τα πλεονεκτήματά της, η Ήπειρος έχει καταφέρει να τραβήξει βλέμματα και κεφάλαια, προσφέροντας διαφορετικά οφέλη σε επιχειρηματίες, εργαζόμενους αλλά και τον τουρισμό, αν και το πλήρες μέγεθος αυτών των ωφελειών, μάλλον, θα αποτυπωθεί καλύτερα σε βάθος χρόνου.
Άμεσες οικονομικές απολαβές για την τοπική οικονομία
Για την τοπική κοινωνία, η άφιξη τηλεοπτικών και κινηματογραφικών συνεργείων συχνά γίνεται αισθητή με άμεσο τρόπο – σχεδόν σαν μικρή αναστάτωση. Τα εστιατόρια έχουν μεγαλύτερη κίνηση, τα ξενοδοχεία γεμίζουν πιο γρήγορα, ενώ εταιρείες ενοικίασης αυτοκινήτων ή επαγγελματίες τεχνικών υπηρεσιών ξαφνικά βρίσκονται με περισσότερη δουλειά από το συνηθισμένο. Μια παραγωγή – ακόμη και όχι και τόσο μεγάλη – βασίζεται σε δεκάδες ή κάποιες φορές και εκατοντάδες ανθρώπους: ηθοποιοί, τεχνικό προσωπικό, βοηθοί, ίσως και μεταφραστές ή υπεύθυνοι ασφάλειας, άλλοι για λίγες μέρες, άλλοι για εβδομάδες.
Αυτή η κινητικότητα αφήνει σίγουρα (ή ας πούμε κατά πάσα πιθανότητα) χρήματα στην τοπική αγορά και ενισχύει τους ρυθμούς κατανάλωσης, αν και η ακριβής επίπτωση συχνά δύσκολα μετριέται με λεπτομέρεια. Το πρόγραμμα cash rebate λέγεται πως δρα σαν κίνητρο, καλύπτοντας επιστροφή έως και 40% των επιλέξιμων εξόδων—αυτό έδωσε ώθηση τόσο για περισσότερες επενδύσεις όσο και στην ίδια την οικονομία της Ηπείρου. Είναι μια πολιτική που, όπως καταγράφει και ανάλυση του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, έχει αρχίσει να μετατοπίζει το βάρος της ανάπτυξης προς τα τοπικά χέρια – τουλάχιστον, αυτή είναι η πρόθεση πίσω από τον σχεδιασμό τέτοιων πρωτοβουλιών.
Η έμμεση αξία και η διασύνδεση με τον τουρισμό
Η εικόνα της Ηπείρου, όταν περνά μέσα από τις μεγάλες παραγωγές, δείχνει να γίνεται πιο ελκυστική και για τους επισκέπτες – ή, πιο σωστά, για το κοινό που ως τώρα δεν είχε σκεφτεί καν τη συγκεκριμένη γωνιά της Ελλάδας. Εμφανίσεις σε ταινίες, σειρές, είτε πρόκειται για εγχώρια κοινά ή το εξωτερικό, δίνουν αφορμή για νέες αφηγήσεις γύρω από γαστρονομία, τοπικά προϊόντα, ή απλώς όμορφα σημεία που δύσκολα βρίσκει κανείς σε οδηγούς τουρισμού. Ο σύγχρονος επισκέπτης – είτε ενδιαφέρεται για πολιτιστικό τουρισμό είτε για online παιχνιδια φρουτακια Elabet – συχνά αναζητά ολοκληρωμένες εμπειρίες που συνδυάζουν αυθεντικότητα και τεχνολογική καινοτομία.
Έχει παρατηρηθεί πως, μετά από κάποια επιτυχημένα γυρίσματα, τα αιτήματα για κρατήσεις ή νέες συνεργασίες αυξήθηκαν, δημιουργώντας σε δεύτερο χρόνο πιέσεις για καλύτερες υποδομές σε διαμονή και εστίαση· αν και τα βήματα βελτίωσης διαφέρουν πολύ από περίπτωση σε περίπτωση και το αποτέλεσμα εμφανίζεται σταδιακά. Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα CIAK, που υλοποιήθηκε και στην Ήπειρο, φαίνεται πως ενίσχυσε την επαφή ανάμεσα στον οπτικοακουστικό τομέα και τον πολιτιστικό πλούτο της περιοχής, δίνοντας και λίγη περισσότερη ορατότητα διεθνώς στα τοπικά δίκτυα. Τα μακροπρόθεσμα οφέλη, αν υπάρξουν τελικά σε όλη τους την έκταση, ίσως φανούν ξεκάθαρα μόνο τα επόμενα χρόνια.
Ενίσχυση υποδομών και μεταφορά τεχνογνωσίας
Δεν είναι απλώς το τοπίο που φέρνει παραγωγές στην Ήπειρο—σαφώς βοηθά το φυσικό σκηνικό, όμως οι εταιρείες φαίνεται να αναζητούν κι άλλα πράγματα. Χρειάζονται σοβαρές επενδύσεις σε τεχνικές εγκαταστάσεις και εξοπλισμό, καλούς επαγγελματίες και, κυρίως, σύγχρονα κίνητρα για να γίνει η περιοχή ανταγωνιστική. Τα τελευταία τρία χρόνια παρατηρείται—σύμφωνα με το Γραφείο Κινηματογράφου της περιφέρειας—κάποια αύξηση στον αριθμό των αιτήσεων για γυρίσματα.
Οι ανάγκες για νέα στούντιο, για βελτιωμένες μεταφορές ή την εκπαίδευση τοπικών στελεχών ίσως αποδειχθούν κλειδιά για να μείνει κάτι ουσιαστικό στην περιοχή και μετά το τέλος κάθε project. Κάπου εδώ προκύπτει και συνεργασία με πανεπιστήμια ή άλλους φορείς, που προσφέρουν, πού και πού, ειδικά σεμινάρια τεχνικής και δημιουργικής κατάρτισης – ο στόχος είναι, όπως λένε πολλοί, να χτιστεί μια δεξαμενή γνώσης και δεξιοτήτων που δεν θα χαθεί όταν σβήσουν τα φώτα των γυρισμάτων. Εξάλλου, η πολιτιστική ταυτότητα, οι ικανότητες του τοπικού ανθρώπινου δυναμικού, αλλά και το γεωγραφικό μωσαϊκό, μάλλον δίνουν στην Ήπειρο μια διαφορετική βαρύτητα σε σχέση με άλλες περιοχές – αν και ο δρόμος προς καθολική αναγνώριση ίσως να είναι ακόμη μακρύς.
Συντονισμένη υποστήριξη και προοπτικές βιώσιμης ανάπτυξης
Η μακροπρόθεσμη δυναμική αυτού του εγχειρήματος, σε μεγάλο βαθμό τουλάχιστον, φαίνεται να εξαρτάται από τη συνδυασμένη δουλειά διαφόρων θεσμών και δομών – τοπικών και όχι μόνο. Περιφέρεια, δήμοι, τα λεγόμενα film commission, συχνά αναλαμβάνουν κομβικούς ρόλους όταν απαιτούνται γρήγορες άδειες, ενημέρωση ή διευκολύνσεις προς τα συνεργεία. Συμβαίνει συχνά πάντως, και η υπερβολική γραφειοκρατία να κρατά κάποια projects πίσω – μια πραγματικότητα που δεν λείπει από καμιά περιοχή της Ελλάδας.
Οι εμπειρίες από άλλες περιφέρειες ίσως αποδεικνύουν ότι η μεγαλύτερη επιτυχία έρχεται όταν όλοι κινούνται σχετικά συντονισμένα, αξιοποιώντας αφενός τα τοπικά στοιχεία, αφετέρου τις σύγχρονες απαιτήσεις της βιομηχανίας. Προγράμματα πολιτιστικών ανταλλαγών, διεθνείς συνέργειες, εκπαιδευτικές δράσεις – όλα αυτά, όπως φαίνεται, συμβάλλουν στη σταδιακή ενίσχυση του προφίλ της Ηπείρου, χωρίς όμως να γίνεται πάντα με το ίδιο αποτέλεσμα. Το μέχρι τώρα μοτίβο δείχνει τάσεις διασύνδεσης ανάμεσα σε κινηματογράφο, τουρισμό και τοπική επιχειρηματικότητα—βέβαια, η πραγματική προστιθέμενη αξία και οι δυνατότητες βιώσιμης ανάπτυξης ίσως να αξιολογηθούν περισσότερο στο μέλλον, ειδικά όσο διατηρείται ο σεβασμός στο περιβάλλον και στην πολιτιστική βάση της περιοχής.
Τελικά, ο οπτικοακουστικός τομέας μοιάζει να παίρνει τα ηνία της ανάπτυξης στην Ήπειρο – ίσως όχι με αλματώδεις ρυθμούς, αλλά η θετική πορεία καταγράφεται. Η προσέλκυση επενδύσεων, οι νέες θέσεις εργασίας, ακόμα και μια, ας πούμε, πιο μοντέρνα εικόνα της περιοχής μπαίνουν σιγά σιγά στη ζυγαριά των αποτελεσμάτων. Αν υπάρχει κάτι που φαίνεται να συγκεντρώνει τη σύμφωνη γνώμη, είναι πως για να συνεχιστεί αυτή η αλλαγή, μάλλον χρειάζεται στήριξη μέσω συγκεκριμένων δράσεων, κατάλληλων πολιτικών και μια πραγματικά ενεργή – έστω και όχι πάντα αρμονική – συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
